Ο στρατηγικός σχεδιασμός για βιωσιμότητα στο πεδίο της Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας (ΚΑΛΟ) ήταν το αντικείμενο συνεδρίου (ουσιαστικά σεμιναρίου συμμετοχικής εκπαίδευσης), που πραγματοποιήθηκε από 8 έως 13 Ιουλίου 2018 στο Saint-Étienne (France), στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος "Το κλειδί είναι κοινωνική βιωσιμότητα" (KISS: the Key Is Social Sustainability).
Στο πρόγραμμα συμμετέχουν ως βασικοί εταίροι, συνεργατικά εγχειρήματα από 4 χώρες του ευρωπαϊκού νότου: Kaleido’Scop, MIFE Loire Sud, Université Jean Monnet Saint-Étienne (France), Citizens in Action, European Village (Greece), Camera di commercio di Torino, Stranaidea (Italy), Mescladís, Nexes (Spain).
Εκτός από τις κεντρικές παρουσιάσεις, υπήρξε και διαδικασία συζήτησης πρόσωπο-με-πρόσωπο για το κάθε συμμετέχον εγχείρημα. Το Λαϊκό Πανεπιστήμιο Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας "UnivSSE Coop" προσκλήθηκε και συμμετείχε με τον Κώστα Νικολάου, παρουσιάζοντας τη δραστηριότητά του. Αξίζει υπογράμμισης το ενδιαφέρον που υπήρξε τόσο για τη δραστηριότητα του Λαϊκού Πανεπ. ΚΑΛΟ (και τα όσα συνεργατικά γίνονται στη Θεσσαλονίκη), καθώς και για περαιτέρω διεθνή συνεργασία και δικτύωση.
Ένα "εργαλείο" για την αξιολόγηση της κοινωνικής βιωσιμότητας ενός φορέα ΚΑΛΟ
Ένα πολύ ενδιαφέρον "εργαλείο" για τη διαρκή αξιολόγηση της κοινωνικής βιωσιμότητας ενός συνεργατικού εγχειρήματος ΚΑΛΟ διαμορφώνεται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος "KISS - the Key Is Social Sustainability".
Το εργαλείο αξιολόγησης λέγεται "Σχέδιο βιώσιμης ανάπτυξης" (πχ ενός συνεταιρισμού) και στηρίζεται σε δείκτες 6 βασικών ενοτήτων: Δημοκρατία, Συνεργασία, Ποιότητα Εργασίας, Περιβάλλον, Σχέσεις και Συναισθήματα, Συνοχή.
Η συμμετοχική του διαμόρφωση έγινε με τη μέθοδο world cafe: συζήτηση όλων των θεμάτων σε ομάδες με τυχαία κυκλική εναλλαγή όλων.
Η ΚΑΛΟ στην περιοχή του Saint-Étienne
Περίπου 500 συνεταιρισμοί υπάρχουν στην γαλλική περιφέρεια Rhône-Alpes και κάθε χρόνο δημιουργούνται 30-50 καινούργιοι (σε μια περιφέρεια με περίπου 6,5 εκατ. κατοίκους).
Σε αυτό συμβάλλει αποφασιστικά η Περιφερειακή Ένωση των Συνεταιρισμών, όπως ανέπτυξε σε μια σχετική συζήτηση, η Isabelle Jorge, υπεύθυνη για τους συνεταιριστικούς πόρους της ένωσης στο Saint-Étienne. Πρόκειται για την Περιφερειακή Ένωση συνεταιριστικών επιχειρήσεων: SCOP και SCIC, όπως λέγονται στη Γαλλία. Μοιάζουν κάπως με τους συνεταιρισμούς εργαζομένων και τις ΚοινΣΕπ αντίστοιχα, αλλά δεν είναι ακριβώς το ίδιο.
Δεν μοιράζουν "κέρδη" στα μέλη τους παρά το γεγονός ότι η νομοθεσία τους το επιτρέπει. Στη Γαλλία, όταν οι συνεταιρισμοί επενδύουν σε απασχόληση ή γενικότερα σε κοινωνική αλληλεγγύη τα τυχόν πλεονάσματά τους, τότε ο φόρος επί αυτών είναι εξαιρετικά χαμηλός σε σχέση με τις άλλες επιχειρήσεις.
Είναι στην ευχέρεια του κάθε συνεταιρισμού το αν θα έχει και εργαζομένους μη-μέλη του συνεταιρισμού (η νομοθεσία το επιτρέπει χωρίς περιορισμούς). Σε ένα μικρό μεν ποσοστό, αλλά δυστυχώς υπαρκτό, υπάρχουν και εργαζόμενοι μη-μέλη με σχέση εξαρτημένης εργασίας με συνεταιρισμό.
Ειδικότερα στην μητροπολιτική περιοχή του Saint-Étienne, το 25% της οικονομίας καλύπτουν τα συνεργατικά εγχειρήματα ΚΑΛΟ πέρα από τον κρατικό τομέα. Αυτό όμως δεν προέκυψε τυχαία. Υπάρχει ιστορία πίσω από αυτό. Οι εργάτες των περίπου 200 ορυχείων της περιοχής ήταν αυτοί που ίδρυσαν το πρώτο ιστορικά συνεργατικό εγχείρημα αλληλοβοήθειας (πολύ πριν υπάρξει το δημόσιο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης) για να καλύψουν μόνοι τους τις ανάγκες κοινωνικής πρόνοιας.
Όταν έκλεισαν τα ορυχεία και επήλθε μαζική ανεργία, ήταν και πάλι οι εργάτες που κυρίως δημιούργησαν συνεργατικά εγχειρήματα σε διάφορους τομείς για να αντιμετωπίσουν την ανεργία.
Έτσι σήμερα η ΚΑΛΟ θεωρείται η μόνη ασφαλής και με ανθρώπινη αξιοπρέπεια διέξοδος.
Το Saint-Étienne ήταν σημαντικότατη βιομηχανική πόλη με πολύ οργανωμένη και συνειδητοποιημένη εργατική τάξη. Εκτός από τα ορυχεία, είχε μεγάλη βιομηχανία όπλων.
Όταν αυτή έκλεισε, έμεινε εγκαταλειμμένη μια τεράστια υποδομή (κτίρια και οικόπεδα). Ένα μέρος των εργατών στράφηκε στον συνεργατισμό και στην ΚΑΛΟ. Όλα τα κτίρια της βιομηχανίας όπλων παραχωρήθηκαν σε συνεργατικά εγχειρήματα, στο Πανεπιστήμιο του Saint-Étienne (που έχει εκπαιδευτικά προγράμματα στην ΚΑΛΟ σε πολλά επίπεδα), σε καλλιτεχνικά και σε καινοτόμα σχήματα.
Η περιοχή της βιομηχανίας όπλων μαζί με το διπλανό ανοικτό χώρο, εντάχθηκαν σε συνολικό σχέδιο ανάπλασης. Τα κτίρια της βιομηχανίας ανακαινίσθηκαν πριν παραχωρηθούν.
Ένας από τους συνεργατικούς χώρους, λειτουργεί ως κοινωνικός χώρος, με κουζίνα ΚΑΛΟ (μεταξύ άλλων), που στηρίζει την βιολογική διατροφή και τα μηδενικά απόβλητα τροφής. Εδώ έγινε και το αναφερόμενο συνέδριο για την κοινωνική βιωσιμότητα.
Στο πρόγραμμα συμμετέχουν ως βασικοί εταίροι, συνεργατικά εγχειρήματα από 4 χώρες του ευρωπαϊκού νότου: Kaleido’Scop, MIFE Loire Sud, Université Jean Monnet Saint-Étienne (France), Citizens in Action, European Village (Greece), Camera di commercio di Torino, Stranaidea (Italy), Mescladís, Nexes (Spain).
Εκτός από τις κεντρικές παρουσιάσεις, υπήρξε και διαδικασία συζήτησης πρόσωπο-με-πρόσωπο για το κάθε συμμετέχον εγχείρημα. Το Λαϊκό Πανεπιστήμιο Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας "UnivSSE Coop" προσκλήθηκε και συμμετείχε με τον Κώστα Νικολάου, παρουσιάζοντας τη δραστηριότητά του. Αξίζει υπογράμμισης το ενδιαφέρον που υπήρξε τόσο για τη δραστηριότητα του Λαϊκού Πανεπ. ΚΑΛΟ (και τα όσα συνεργατικά γίνονται στη Θεσσαλονίκη), καθώς και για περαιτέρω διεθνή συνεργασία και δικτύωση.
Ένα "εργαλείο" για την αξιολόγηση της κοινωνικής βιωσιμότητας ενός φορέα ΚΑΛΟ
Ένα πολύ ενδιαφέρον "εργαλείο" για τη διαρκή αξιολόγηση της κοινωνικής βιωσιμότητας ενός συνεργατικού εγχειρήματος ΚΑΛΟ διαμορφώνεται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος "KISS - the Key Is Social Sustainability".
Το εργαλείο αξιολόγησης λέγεται "Σχέδιο βιώσιμης ανάπτυξης" (πχ ενός συνεταιρισμού) και στηρίζεται σε δείκτες 6 βασικών ενοτήτων: Δημοκρατία, Συνεργασία, Ποιότητα Εργασίας, Περιβάλλον, Σχέσεις και Συναισθήματα, Συνοχή.
Η συμμετοχική του διαμόρφωση έγινε με τη μέθοδο world cafe: συζήτηση όλων των θεμάτων σε ομάδες με τυχαία κυκλική εναλλαγή όλων.
Η ΚΑΛΟ στην περιοχή του Saint-Étienne
Περίπου 500 συνεταιρισμοί υπάρχουν στην γαλλική περιφέρεια Rhône-Alpes και κάθε χρόνο δημιουργούνται 30-50 καινούργιοι (σε μια περιφέρεια με περίπου 6,5 εκατ. κατοίκους).
Σε αυτό συμβάλλει αποφασιστικά η Περιφερειακή Ένωση των Συνεταιρισμών, όπως ανέπτυξε σε μια σχετική συζήτηση, η Isabelle Jorge, υπεύθυνη για τους συνεταιριστικούς πόρους της ένωσης στο Saint-Étienne. Πρόκειται για την Περιφερειακή Ένωση συνεταιριστικών επιχειρήσεων: SCOP και SCIC, όπως λέγονται στη Γαλλία. Μοιάζουν κάπως με τους συνεταιρισμούς εργαζομένων και τις ΚοινΣΕπ αντίστοιχα, αλλά δεν είναι ακριβώς το ίδιο.
Δεν μοιράζουν "κέρδη" στα μέλη τους παρά το γεγονός ότι η νομοθεσία τους το επιτρέπει. Στη Γαλλία, όταν οι συνεταιρισμοί επενδύουν σε απασχόληση ή γενικότερα σε κοινωνική αλληλεγγύη τα τυχόν πλεονάσματά τους, τότε ο φόρος επί αυτών είναι εξαιρετικά χαμηλός σε σχέση με τις άλλες επιχειρήσεις.
Είναι στην ευχέρεια του κάθε συνεταιρισμού το αν θα έχει και εργαζομένους μη-μέλη του συνεταιρισμού (η νομοθεσία το επιτρέπει χωρίς περιορισμούς). Σε ένα μικρό μεν ποσοστό, αλλά δυστυχώς υπαρκτό, υπάρχουν και εργαζόμενοι μη-μέλη με σχέση εξαρτημένης εργασίας με συνεταιρισμό.
Ειδικότερα στην μητροπολιτική περιοχή του Saint-Étienne, το 25% της οικονομίας καλύπτουν τα συνεργατικά εγχειρήματα ΚΑΛΟ πέρα από τον κρατικό τομέα. Αυτό όμως δεν προέκυψε τυχαία. Υπάρχει ιστορία πίσω από αυτό. Οι εργάτες των περίπου 200 ορυχείων της περιοχής ήταν αυτοί που ίδρυσαν το πρώτο ιστορικά συνεργατικό εγχείρημα αλληλοβοήθειας (πολύ πριν υπάρξει το δημόσιο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης) για να καλύψουν μόνοι τους τις ανάγκες κοινωνικής πρόνοιας.
Όταν έκλεισαν τα ορυχεία και επήλθε μαζική ανεργία, ήταν και πάλι οι εργάτες που κυρίως δημιούργησαν συνεργατικά εγχειρήματα σε διάφορους τομείς για να αντιμετωπίσουν την ανεργία.
Έτσι σήμερα η ΚΑΛΟ θεωρείται η μόνη ασφαλής και με ανθρώπινη αξιοπρέπεια διέξοδος.
Το Saint-Étienne ήταν σημαντικότατη βιομηχανική πόλη με πολύ οργανωμένη και συνειδητοποιημένη εργατική τάξη. Εκτός από τα ορυχεία, είχε μεγάλη βιομηχανία όπλων.
Όταν αυτή έκλεισε, έμεινε εγκαταλειμμένη μια τεράστια υποδομή (κτίρια και οικόπεδα). Ένα μέρος των εργατών στράφηκε στον συνεργατισμό και στην ΚΑΛΟ. Όλα τα κτίρια της βιομηχανίας όπλων παραχωρήθηκαν σε συνεργατικά εγχειρήματα, στο Πανεπιστήμιο του Saint-Étienne (που έχει εκπαιδευτικά προγράμματα στην ΚΑΛΟ σε πολλά επίπεδα), σε καλλιτεχνικά και σε καινοτόμα σχήματα.
Η περιοχή της βιομηχανίας όπλων μαζί με το διπλανό ανοικτό χώρο, εντάχθηκαν σε συνολικό σχέδιο ανάπλασης. Τα κτίρια της βιομηχανίας ανακαινίσθηκαν πριν παραχωρηθούν.
Ένας από τους συνεργατικούς χώρους, λειτουργεί ως κοινωνικός χώρος, με κουζίνα ΚΑΛΟ (μεταξύ άλλων), που στηρίζει την βιολογική διατροφή και τα μηδενικά απόβλητα τροφής. Εδώ έγινε και το αναφερόμενο συνέδριο για την κοινωνική βιωσιμότητα.